Here Read online

  We differ so profoundly,

  talk and think about completely different things.

  She knows next to nothing—

  but with a doggedness deserving better causes.

  I know much more—

  but not for sure.

  Pokazuje mi wiersze,

  pisane pismem starannym, wyraźnym,

  jakim ja nie piszę już od lat.

  Czytam te wiersze, czytam.

  No może ten jeden,

  gdyby go skrócić

  i w paru miejscach poprawić.

  Reszta niczego dobrego nie wróży.

  Rozmowa się nie klei.

  Na jej biednym zegarku

  czas chwiejny jeszcze i tani.

  Na moim dużo droższy i dokładny.

  Na pożegnanie nic, zdawkowy uśmiech

  i żadnego wzruszenia.

  Dopiero kiedy znika

  i zostawia w pośpiechu swój szalik.

  Szalik z prawdziwej wełny,

  w kolorowe paski

  przez naszą matkę

  zrobiony dla niej szydełkiem.

  Przechowuję go jeszcze.

  She shows me poems,

  written in a clear and careful script

  I haven't used for years.

  I read the poems, read them.

  Well, maybe that one

  if it were shorter

  and touched up in a couple of places.

  The rest do not bode well.

  The conversation stumbles.

  On her pathetic watch

  time is still cheap and unsteady.

  On mine it's far more precious and precise.

  Nothing in parting, a fixed smile

  and no emotion.

  Only when she vanishes,

  leaving her scarf in her haste.

  A scarf of genuine wool,

  in colored stripes

  crocheted for her

  by our mother.

  I've still got it.

  TRUDNE ŻYCIE Z PAMIĘCIĄ

  Jestem złą publicznością dla swojej pamięci.

  Chce, żebym bezustannie słuchała jej głosu,

  a ja się wiercę, chrząkam,

  słucham i nie słucham,

  wychodzę, wracam i znowu wychodzę.

  Chce mi bez reszty zająć uwagę i czas.

  Kiedy śpię, przychodzi jej to łatwo.

  W dzień bywa różnie, i ma o to żal.

  Podsuwa mi gorliwie dawne listy, zdjęcia,

  porusza wydarzenia ważne i nieważne,

  przywraca wzrok na prześlepione widoki,

  zaludnia je moimi umarłymi.

  W jej opowieściach jestem zawsze młodsza.

  To miłe, tylko po co bez przerwy ten wątek.

  Każde lustro ma dla mnie inne wiadomości.

  Gniewa się, kiedy wzruszam ramionami.

  Mściwie wtedy wywleka wszystkie moje błędy,

  ciężkie, a potem lekko zapomniane.

  Patrzy mi w oczy, czeka co ja na to.

  W końcu pociesza, że mogło być gorzej.

  Chce, żebym żyła już tylko dla niej i z nią.

  Najlepiej w ciemnym, zamkniętym pokoju,

  a u mnie ciągle w planach słońce teraźniejsze,

  obłoki aktualne, drogi na bieżąco.

  HARD LIFE WITH MEMORY

  I'm a poor audience for my memory.

  She wants me to attend her voice nonstop,

  but I fidget, fuss,

  listen and don't,

  step out, come back, then leave again.

  She wants all my time and attention.

  She's got no problem when I sleep.

  The day's a different matter, which upsets her.

  She thrusts old letters, snapshots at me eagerly,

  stirs up events both important and un-,

  turns my eyes to overlooked views,

  peoples them with my dead.

  In her stories I'm always younger.

  Which is nice, but why always the same story.

  Every mirror holds different news for me.

  She gets angry when I shrug my shoulders.

  And takes revenge by hauling out old errors,

  weighty, but easily forgotten.

  Looks into my eyes, checks my reaction.

  Then comforts me, it could be worse.

  She wants me to live only for her and with her.

  Ideally in a dark, locked room,

  but my plans still feature today's sun,

  clouds in progress, ongoing roads.

  Czasami mam jej towarzystwa dosyć.

  Proponuję rozstanie. Od dzisiaj na zawsze.

  Wówczas uśmiecha się z politowaniem,

  bo wie, że byłby to wyrok i na mnie.

  At times I get fed up with her.

  I suggest a separation. From now to eternity.

  Then she smiles at me with pity,

  since she knows it would be the end of me too.

  MIKROKOSMOS

  Kiedy zaczęto patrzeć przez mikroskop,

  powiało grozą i do dzisiaj wieje.

  Życie było dotychczas wystarczająco szalone

  w swoich rozmiarach i kształtach.

  Wytwarzało więc także istoty maleńkie,

  jakieś muszki, robaczki,

  ale przynajmniej gołym ludzkim okiem

  dające się zobaczyć.

  A tu nagle, pod szkiełkiem,

  inne aż do przesady

  i tak już znikome,

  że to co sobą zajmują w przestrzeni,

  tylko przez litość można nazwać miejscem.

  Szkiełko ich nawet wcale nie uciska,

  bez przeszkód dwoją się pod nim i troją

  na pełnym luzie i na chybił trafił.

  Powiedzieć, że ich dużo—to mało powiedzieć.

  Im silniejszy mikroskop,

  tym pilniej i dokładniej wielokrotne.

  Nie mają nawet porządnych wnętrzności.

  Nie wiedzą, co to płeć, dzieciństwo, starość.

  Może nawet nie wiedzą czy są—czy ich nie ma.

  A jednak decydują o naszym życiu i śmierci.

  Niektóre zastygają w chwilowym bezruchu,

  choć nie wiadomo, czym dla nich jest chwila.

  Skoro są takie drobne,

  MICROCOSMOS

  When they first started looking through microscopes

  a cold fear blew and it is still blowing.

  Life hitherto had been frantic enough

  in all its shapes and dimensions.

  Which is why it created small-scale creatures,

  assorted tiny worms and flies,

  but at least the naked human eye

  could see them.

  But then suddenly beneath the glass,

  foreign to a fault

  and so petite,

  that what they occupy in space

  can only charitably be called a spot.

  The glass doesn't even touch them,

  they double and triple unobstructed,

  with room to spare, willy-nilly.

  To say they're many isn't saying much.

  The stronger the microscope

  the more exactly, avidly they're multiplied.

  They don't even have decent innards.

  They don't know gender, childhood, age.

  They may not even know they are—or aren't.

  Still they decide our life and death.

  Some freeze in momentary stasis,

  although we don't know what their moment is.

  Since they're so minuscule themselves,

  to może i trwanie

  jest dla nich odpowiednio rozdrobnione.

  Pyłek znoszony wiatrem to przy nich meteor

  z głębokiego kosmosu,

  a odcisk palca—rozległy labirynt,

  gdzie mogą się gromadzić

  na swoje głuche parady,

  swoje ślepe iliady i upaniszady.

  Od dawna chciałam już o nich napisać, />
  ale to trudny temat,

  wciąż odkładany na potem

  i chyba godny lepszego poety,

  jeszcze bardziej ode mnie zdumionego światem.

  Ale czas nagli. Piszę.

  their duration may be

  pulverized accordingly.

  A windborne speck of dust is a meteor

  from deepest space,

  a fingerprint is a far-flung labyrinth,

  where they may gather

  for their mute parades,

  their blind iliads and upanishads.

  I've wanted to write about them for a long while,

  but it's a tricky subject,

  always put off for later

  and perhaps worthy of a better poet,

  even more stunned by the world than I.

  But time is short. I write.

  OTWORNICE

  No cóż, na przykład takie otwornice.

  Żyły tutaj, bo były, a były, bo żyły.

  Jak mogły, skoro mogły i jak potrafiły.

  W liczbie mnogiej, bo mnogiej,

  choć każda z osobna,

  we własnej, bo we własnej

  wapiennej skorupce.

  Warstwami, bo warstwami

  czas je potem streszczał,

  nie wdając się w szczegóły,

  bo w szczegółach litość.

  I oto mam przed sobą

  dwa widoki w jednym:

  żałosne cmentarzysko

  wiecznych odpoczywań

  czyli

  zachwycające, wyłonione z morza,

  lazurowego morza białe skały,

  skały, które tu są, ponieważ są.

  FORAMINIFERA

  Why not, let's take the Foraminifera.

  They lived, since they were, and were, since they lived.

  They did what they could since they were able.

  In the plural since the plural,

  although each one on its own,

  in its own, since in its own

  small limestone shell.

  Time summarized them later

  in layers, since layers,

  without going into details,

  since there's pity in the details.

  And so I have before me

  two views in one:

  a mournful cemetery made

  of tiny eternal rests

  or,

  rising from the sea,

  the azure sea, dazzling white cliffs,

  cliffs that are here because they are.

  PRZED PODRÓŻĄ

  Mówi się o niej: przestrzeń.

  Łatwo określać ją tym jednym słowem,

  dużo trudniej wieloma.

  Pusta i pełna zarazem wszystkiego?

  Szczelnie zamknięta, mimo że otwarta,

  skoro nic

  wymknąć się z niej nie może?

  Rozdęta do bezkresu?

  Bo jeśli ma kres,

  z czym, u licha, graniczy?

  No dobrze, dobrze. Ale teraz zaśnij.

  Jest noc, a jutro masz pilniejsze sprawy,

  w sam raz na twoją określoną miarę:

  dotykanie przedmiotów położonych blisko,

  rzucanie spojrzeń na zamierzoną odległość,

  słuchanie głosów dostępnych dla ucha.

  No i jeszcze ta podróż z punktu A do B.

  Start 12.40 czasu miejscowego,

  i przelot nad kłębkami tutejszych obłoków

  pasemkiem nieba nikłym,

  nieskończenie którymś.

  BEFORE A JOURNEY

  They call it: space.

  It's easy to define with that one word,

  much harder with many.

  Empty and full of everything at once?

  Shut tight in spite of being open,

  since nothing

  can escape from it?

  Inflated beyond all limits?

  And if it has a limit,

  what the devil does it border on?

  Well, all fine and good. But go to sleep now.

  It's night, tomorrow you've got more pressing matters

  made to measure for you:

  touching objects placed close at hand,

  casting glances at the intended distance.

  Listening to voices within earshot.

  Then that journey from point A to point B.

  Departure at 12:40 local time,

  and flight above the puffs of local clouds

  through whichever infinitely

  fleeting strip of sky.

  ROZWÓD

  Dla dzieci pierwszy w życiu koniec świata.

  Dla kotka nowy Pan.

  Dla pieska nowa Pani.

  Dla mebli schody, łomot, wóz i przewóz.

  Dla ścian jasne kwadraty po zdjętych obrazach.

  Dla sąsiadów z parteru temat, przerwa w nudzie.

  Dla samochodu lepiej gdyby były dwa.

  Dla powieści, poezji—zgoda, bierz co chcesz.

  Gorzej z encyklopedią i sprzętem wideo,

  no i z tym poradnikiem poprawnej pisowni,

  gdzie chyba są wskazówki w kwestii dwojga imion—

  czy jeszcze łączyć je spójnikiem "i",

  czy już rozdzielać kropką.

  DIVORCE

  For the kids the first ending of the world.

  For the cat a new master.

  For the dog a new mistress.

  For the furniture stairs, thuds, my way or the highway.

  For the walls bright squares where pictures once hung.

  For the neighbors new subjects, a break in the boredom.

  For the car better if there were two.

  For the novels, the poems—fine, take what you want.

  Worse with encyclopedias and VCRs,

  not to mention the guide to proper usage,

  which doubtless holds pointers on two names—

  are they still linked with the conjunction "and"

  or does a period divide them.

  ZAMACHOWCY

  Całymi dniami myślą

  jak zabić, żeby zabić,

  i ilu zabić, żeby wielu zabić.

  Poza tym z apetytem zjadają swoje potrawy,

  modlą się, myją nogi, karmią ptaki,

  telefonują drapiąc się pod pachą,

  tamują krew kiedy skaleczą się w palec,

  jeśli są kobietami kupują podpaski,

  szminkę do powiek, kwiatki do wazonów,

  wszyscy trochę żartują, kiedy są w humorze,

  popijają z lodówek soki cytrusowe,

  wieczorem patrzą na księżyc i gwiazdy,

  zakładają na uszy słuchawki z cichą muzyką

  i zasypiają smacznie do białego rana

  —chyba że to, co myślą, mają zrobić w nocy.

  ASSASSINS

  They think for days on end,

  how to kill so as to kill,

  and how many killed will be many.

  Apart from this they eat their meals with gusto,

  pray, wash their feet, feed the birds,

  make phone calls while scratching their armpits,

  stanch blood when they cut a finger,

  if they're women they buy sanitary napkins,

  eye shadow, flowers for vases,

  they make jokes on their good days,

  drink citrus juice from the fridge,

  watch the moon and stars at night,

  place headphones with soft music on their ears

  and sleep sweetly till the crack of dawn

  —unless what they're thinking needs doing at night.

  PRZYKŁAD

  Wichura

  zdarła nocą wszystkie liście z drzewa

  oprócz listka jednego,

  pozostawionego,

  żeby się kiwał solo na gołej gałęzi.

  Na tym przykładzie

  Przemoc demonstruje,

  że owszem—

  pożartować sobie czasem lubi.

  EXAMPLE

  A g
ale

  stripped all the leaves from the trees last night

  except for one leaf

  left

  to sway solo on a naked branch.

  With this example

  Violence demonstrates

  that yes of course—

  it likes its little joke from time to time.

  IDENTYFIKACJA

  Dobrze, ż e p rzyszłaś—mówi.

  Słyszałaś, że we czwartek rozbił się samolot?

  No więc właśnie w tej sprawie

  przyjechali po mnie.

  Podobno był na liście pasażerów.

  No i co z tego, może się rozmyślił.

  Dali mi jakiś proszek, żebym nie upadła.

  Potem mi pokazali kogoś, nie wiem kogo.

  Cały czarny, spalony oprócz jednej ręki.

  Strzępek koszuli, zegarek, obrączka.

  Wpadłam w gniew, bo to na pewno nie on.

  Nie zrobiłby mi tego, żeby tak wyglądać.

  A takich koszul pełno jest po sklepach.

  A ten zegarek to zwykły zegarek.

  A te nasze imiona na jego obrączce

  to są imiona bardzo pospolite.